"Cửu điện hạ, nhờ điện hạ đọc thuộc bài 'Kiển Thúc khóc can binh' buổi trước đã giảng nào."

Tiết học vừa mới khởi động, câu này đã rơi thẳng luôn vào đầu Lục Bình.

Thái sư dứt lời, tất cả mọi người đồng loạt ngoái lại nhìn về phía Lục Bình ở hàng cuối. Bóng dáng cậu đã được che chắn hoàn hảo đằng sau mấy bạn ngồi trước, ai ngờ Tống Tư Nguyên vẫn để ý thấy xong gọi tên cậu không chệch đi đâu được.

Cậu ngó lên trên, nét mặt Lục Tường và Lục Phóng đều đầy xem thường chờ chứng kiến trò cười, Lục Chấp thì híp đôi mắt hẹp dài đánh giá cậu từ trên xuống dưới, chỉ mỗi Lục Cảnh hơi nhíu mày, có vẻ lo lắng.

"Vâng thưa thầy." Lục Bình chậm rãi khép sách lại, bắt đầu đọc thuộc, "Mùa đông, Tấn Văn công qua đời. Canh Thìn, chờ táng tại Khúc Ốc..."

Cậu đọc rất từ tốn, thậm chí có mấy chỗ còn ngắc ngứ, làm Lục Tường cố tình bật cười khe khẽ. Cậu mặc kệ, cứ thế đọc tiếp theo trí nhớ của mình khá suôn sẻ, đọc được đến nửa thì Tống Tư Nguyên nâng tay cắt ngang.

"Được rồi, dừng lại."

Tống Tư Nguyên nói: "Lão phu biết hôm nay có thêm học sinh từ lớp tư thục của các dòng họ mới chuyển vào, ta không quan tâm ai tên gì, là tiểu thư công tử ở đâu. Quân tử không tu thân thì khó làm nên chuyện, phải đọc thuộc được bài mới có tư cách ở lại điện Bạch Hổ."

Sau đó ông cụ bắt đầu cúi xuống lật giở danh sách, do tuổi đã cao nên mắt cũng mờ, dò rất lâu xong mới chầm chậm chỉ vào một dòng tên: "Nghiêm Nhận, cậu đọc tiếp từ đoạn vừa nãy cửu điện hạ đang đọc dở xem."

Cả sảnh im ắng lặng thinh.

"Thưa thầy, lớp ở nhà chưa học đến bài này ạ!" Hà Tân Bách run lập cập rón rén giơ tay. Hai người Nghiêm Nhận và Hà Tân Bách đều tham gia học đường tư thục của nhà Phó Dật, vậy nên tiến độ cả hội giống nhau.

Tống Tư Nguyên khá ngạc nhiên: "Ồ, chưa học đến hả."

Phó Dật đứng dậy hành lễ: "Dạ vâng, hôm trước lớp nhà họ Phó đã chuyển từ 'Tuyển văn cổ hay' sang 'Giới Chi Thôi chẳng đòi bổng lộc', chứ chưa từng học đến bài thầy nhắc đây ạ."

Lục Tường tiếp lời ngay: "Nếu chưa học đến thì sao đọc thuộc được giờ? Vậy thì làm khó quá, hay thôi đi vậy ạ."

Tống Tư Nguyên gật đầu: "Vậy thôi, thế Nghiêm Nhận, em đọc thuộc bài 'Giới Chi Thôi chẳng đòi bổng lộc' đã học là được."

Nghiêm Nhận chậm rãi đứng lên giữa ánh mắt chăm chú của mọi người, hành lễ với Tống Tư Nguyên. Lục Bình cũng vẫn đang đứng, nghiêng mặt qua trông thấy nét cười tự đắc bẩm sinh vương nơi đuôi mắt Nghiêm Nhận cùng khóe môi khẽ cong lên. Cậu ta nói: "Thưa thầy, học sinh đọc được 'Kiển Thúc khóc can binh' ạ."

Phó Dật lẫn Hà Tân Bách cùng há hốc: "Bọn mình đã học đâu mà nhỉ?"

Nghiêm Nhận nhướng mày: "Đúng là chưa học, nhưng học sinh có thuộc ạ. Xin hỏi vừa nãy cửu điện hạ đọc đến đoạn nào rồi? Ta không chú ý nghe."

Lục Bình tỉnh hồn đáp: "Quân đi vạn dặm, ai mà không biết..."

Câu này còn dang dở, Nghiêm Nhận cắt ngang đọc tiếp luôn: "Tần Mục công gạt đi. Cho Mãnh Minh, Tây Khất, Bạch Ất dẫn binh xuất phát ngoài cửa đông..."

Cậu ta đọc thuộc lòng trôi chảy hoàn chỉnh, không vấp chữ nào, hàng loạt tiếng cảm thán bất ngờ rộ lên khắp sảnh, sau đó chuyển thành âm thanh lao xao thì thầm, tất cả đều thể hiện sự khen ngợi hâm mộ dành cho thế tử Nghiêm mới tới điện Bạch Hổ.

Rõ ràng Lục Tường rất là hớn hở, cô ta ngoái lại bảo: "Thế tử quả không hổ danh thiên tài xuất sắc lại còn hiếu học, ngay cả bài chưa giảng đến cũng đã tìm tòi chuẩn bị từ trước. Ngược hẳn với ngươi, Lục Bình, rõ ràng là bài học rồi mà còn chẳng bằng người ta chưa học, đọc thuộc thôi cũng trúc trắc ngắc ngứ, đúng là mất mặt mọi người mà."

Lục Bình đáp: "Vậy chốc nữa bát tỷ cũng đọc toàn bộ bài một lần đi, lấy lại thể diện cho bọn mình với."

"Ngươi!" Lục Tường bị bắt bẻ nghẹn lời, dứt khoát quay lên không thèm nói nữa.

Sau khi Nghiêm Nhận đọc hết toàn bộ bài văn, tiếng vỗ tay vang rào rào trong giảng đường, ánh mắt Lục Tường nhìn Nghiêm Nhận lại có thêm vẻ sùng bái.

Tống Tư Nguyên lật giở trang sách: "Nếu tiến độ không đồng nhất, vậy lớp ta sẽ ôn lại một lượt bài 'Giới Chi Thôi chẳng đòi bổng lộc' trước nhé." Ông cụ nghĩ ngợi, rồi gọi, "Cửu điện hạ, điện hạ thử nói xem, bài văn này có ý nghĩa cảnh tỉnh ra sao với người đời sau nhỉ?"

Ánh mắt cả lớp lại dời hết sang Lục Bình.

"..." Sao lại gọi mình nữa! Nội tâm Lục Bình gào thét.

(*Giới Chi Thôi chẳng đòi bổng lộc: Nội dung: Thời Xuân thu, Văn công nhà Tấn lưu lạc bên ngoài, sau khi về nước thì trọng thưởng các công thần từng đi theo mình nhưng lại bỏ sót mất Giới Chi Thôi. Giới Chi Thôi không tranh công giành thưởng mà dẫn mẹ về quê ẩn cư đến già, bài văn thuật lại cuộc đối thoại của Giới Chi Thôi và mẹ khi quyết định ẩn cư, phê phán hành vi h.am m.uốn danh lợi, thể hiện phẩm chất thanh cao của ông.

Bối cảnh: Văn công gặp nạn phải lang thang nước khác, dọc đường cả đoàn chỉ đành ăn rau dại chống đói. Văn công không nuốt được rau dại, Giới Chi Thôi đang theo hầu bèn xẻo một miếng thịt ở đùi mình nấu thành canh cho Văn công ăn. Mãi đến khi thấy Giới Chi Thôi đi đứng khập khiễng Văn công mới biết ngọn nguồn, cảm động vô cùng, hứa về nước sẽ trọng thưởng. Về sau Văn công quên, Giới Chi Thôi cũng cho rằng mình không công lao gì, Văn công là huyết mạch trời chọn, dù mình không xẻ thịt thì Văn công cũng vẫn sẽ lên ngôi; tham khảo Baike Baidu.) 

Lần trước sau khi Tống Tư Nguyên giảng xong bài này rồi cho lớp tan học, cậu đã bình luận châm biếm với Đạt Sinh, bảo những kẻ ở ẩn thích bàn luận thời thế đều tôn Giới Chi Thôi là nhân sĩ cao quý trong sạch, nhưng người ở ẩn thật sự sẽ không cắt thịt chân mình để thờ phụng quân chủ đâu, vậy nên Giới Chi Thôi chỉ giả thanh cao. Song tuyệt đối không thế nào thốt ra câu này với Tống Tư Nguyên trước mặt bao nhiêu người trên lớp thế được.

Cậu chậm chạp đứng lên, khóe mắt liếc thấy Nghiêm Nhận đang nghiền ngẫm quan sát mình đầy hứng thú. Lục Tường trước mặt cũng nén cười, chờ xem cậu trả lời như nào.

"Học sinh không biết ạ." Lục Bình đáp.

Cả sảnh im lìm vài giây.

"Hahahaha ——" Mấy hoàng tử công chúa gập cả bụng cười phá lên, cứ như kiểu nghe thấy trò đùa nào hay ho lắm.

Lục Bình không hề biến sắc, bình tĩnh nhìn Tống Tư Nguyên.

Tống Tư Nguyên đành gọi: "Tam điện hạ, điện hạ nói thử xem."

Nghe vậy, Lục Chấp đứng lên: "Cái này đơn giản ấy mà, thần tử đời sau nên noi theo Giới Chi Thôi, tận trung với quân chủ chứ đừng tư lợi riêng, không tranh công giành thưởng mưu đồ danh lợi, không tham lam nhận sức trời là của mình, vậy mới đáng hiền thần."

Tiếng vỗ tay vang dội xung quanh.

"Hay!"

"Câu hỏi dễ ợt thế cũng không trả lời được, Lục Bình nghe giảng kiểu gì đấy?"

"Đừng nói bài kiểm tra sắp tới cậu ta vẫn sẽ nhất từ dưới lên nhé?"

"Trông thế kia thì chắc cũng chả để ý thành tích học hành lắm đâu nhờ?"

"Sao lại dốt được vậy không biết, thảo nào phụ hoàng không ưa nó!"

Tiếng vỗ tay tán thưởng Lục Chấp cũng đồng thời lẫn thêm những tiếng cười nhạo khinh khi Lục Bình, Lục Chấp ngồi xuống xong Lục Bình cũng hành lễ với Tống Tư Nguyên trước hàng loạt ánh mắt liếc xéo khắp cả lớp, quỳ ngồi về chỗ.

"Lời này sai rồi."

Lục Chấp quay đầu trông sang Nghiêm Nhận, hơi híp mắt lại.

Nghiêm Nhận đứng lên nói: "Thưa thầy, học sinh có cách hiểu khác ạ."

Tống Tư Nguyên ra hiệu cho cậu ta trình bày.

Nghiêm Nhận nói: "Nếu Giới Chi Thôi đã nói 'Trời chưa cắt đứt huyết mạch nhà Tấn, ắt sẽ có quân chủ thôi, ấy là do trời lập nên', có nghĩa không cần xẻo thịt chân cầm cự Văn công cũng có thể sống sót, đáng ra ông nên lo giữ lấy thân để mặc sự việc tiến triển mới phải, nhưng cuối cùng ông vẫn chọn tự xẻo chân mình. Chứng tỏ quan điểm của ông có kì vọng quân chủ sẽ xét công ban thưởng đầy đủ trên dưới. Vua có sai sót, bề tôi thẳng thắn chỉ ra là được, Giới Chi Thôi không đề xuất ban thưởng lại thành đẩy Văn công vào thế khó xử, hại Văn công bất nghĩa."

Hà Tân Bách vỗ tay khen: "Hay!"

Lục Chấp cười khẩy đáp: "Toàn lời nhảm nhí, nói như ngươi thì thành lỗi của Giới Chi Thôi hết à? Thần tử dốc sức vì quân chủ vốn là lẽ thường, nếu Giới Chi Thôi cứ trơ mắt nhìn Văn vương chết đói thì còn đâu vua tôi gì nữa, thiên hạ có mà loạn hết."

Nghiêm Nhận nói: "Nếu thời ấy người đời vẫn tuân thủ phép tắc quân thần thì đã chẳng có Xuân thu Chiến quốc, mọi người đều theo vua chống giặc xưng bá, quá đỗi không tưởng."

Hai bên giằng co không thôi, Lục Phóng với Lục Chiêu đều đã bật dậy tranh luận với Nghiêm Nhận, Lục Cảnh cũng đứng lên nói đỡ vài câu, cười híp mắt xen mấy lời trung hòa bảo mọi người đừng cãi cọ song chẳng thấm vào đâu, bầu không khí căng thẳng mất một lúc.

"Thú vị đấy." Tống Tư Nguyên gập sách lại, bật cười ha hả, "Tiên sinh ở nhà họ Phó dạy các cậu à?"

Nghiêm Nhận trả lời: "Không phải, đây là thiển kiến của học sinh thôi ạ."

Tống Tư Nguyên gật gù, ánh mắt có vẻ tán dương: "Vốn dĩ 'Tả thị Xuân thu' không phải sách sử hiện thực, chỉ hỗ trợ ta tìm hiểu lý lẽ mà thôi, các sự tích nhân vật trong đó đều có thể mượn ví von tốt xấu, có nhiều ý kiến khác biệt thế là tốt."

Sau đó Tống Tư Nguyên bắt đầu giảng sang bài mới, lớp học mới dần hài hòa lại.

 

Tiếng gõ trống vang 3 lần từ phía đông, đã đến giờ tan học.

Tống Tư Nguyên vừa rời lớp là Đạt Sinh lập tức chen từ ngoài vào, thu dọn rương sách hộ Lục Bình, cả hai lủi đi nhanh như bôi dầu vào chân, chạy biến không khác gì làn khói.

Mới được nửa đường thì bị một bàn tay cản lại.

Lục Bình ngoái xem, ra là Nghiêm Nhận.

Đạt Sinh hốt hoảng, tí thì quỳ luôn xuống: "Thế tử Nghiêm, ngài định làm gì đấy! Cấm được xằng bậy với điện hạ nhà tôi!"

"Cái gì thế không biết..." Nghiêm Nhận cau mày, túm lấy tay áo Lục Bình kéo ra chỗ gốc cây phong cạnh đó.

Lục Bình hỏi: "Làm sao?"

Nét mặt Nghiêm Nhận có vẻ kém vui, giọng nói cũng lạnh lẽo: "Bọn họ cười nhạo ngươi thế mà ngươi còn chẳng phản bác câu nào, ngươi là hoàng tử thật đấy à?"

Lục Bình ngớ người mất một lúc, mới hiểu ý cậu ta bảo vụ vừa nãy đám Lục Tường cười mình không trả lời được câu hỏi của thái sư. Nhưng thế thì liên quan gì đến Nghiêm Nhận đâu? Cậu bảo: "Nhưng ta không biết trả lời thế nào thật mà."

"..." Trông Nghiêm Nhận đúng kiểu đắng cay vì rèn sắt không thành thép, "Không biết trả lời là một chuyện, bị người khác nhạo báng là một chuyện khác. Nếu ta không giải vây thay ngươi thì rốt cuộc ngươi định để bọn họ cười đến bao giờ nữa?"

Lục Bình khó hiểu: "Thế tử, ngươi chỉ tranh biện hơn thua với tam hoàng huynh thôi mà, liên can gì tới ta, sao lại gọi là giải vây thay ta được?"

"Không phải tại ngươi thì còn lâu ta mới thèm kì kèo chỗ văn chương nhạt nhẽo đấy với Lục Chấp nhé." Nghiêm Nhận nói, "Thực sự ta không hiểu nổi, kể cả ngươi không biết câu trả lời thì mấy người đều là con cái của bệ hạ, ngươi cứng rắn đường hoàng lên tí, bọn họ làm gì được ngươi chứ?"

Lục Bình ngộ ra ý cậu ta, thoáng lơ đơ trong bụng, chỉ đáp: "Ta quen rồi, có ảnh hưởng gì đến ta đâu."

Nghiêm Nhận đè tay lên cành cây, khiến bao nhiêu lá phong rụng lả tả từ trên cây xuống. Cậu ta cười hừ: "Chẳng trách hôm nay bọn họ thỏa sức chế giễu ngươi chẳng kiêng nể gì, đều do bản thân ngươi nhẫn nhịn im ỉm lâu quá thành quen."

Lục Bình: "..."

Nghiêm Nhận nói tiếp: "Có khi người ta ì lâu quá, gọi sao cũng không tỉnh được thật đấy."

Trầm lặng giây lát.

Lục Bình cuộn ngón tay lại, bảo: "Ta biết ta dốt, việc gì thế tử phải nhấn mạnh thêm?"

Nghiêm Nhận bực bội: "Ta bảo ngươi dốt lúc nào? Ta bảo ngươi ì cơ mà!"

Lục Bình nói: "Chả lẽ dốt với ì khác nhau à?"

Nghiêm Nhận đáp: "Giống chỗ nào cơ?"

Lục Bình không muốn nói tiếp với cậu ta nữa, chỉ bảo: "Thế tử là thiên tài bẩm sinh, nói gì thì là thế, ta không chơi chữ vòng vèo với ngươi ở đây đâu. Đạt Sinh, về thôi." Dứt lời, thân hình nhỏ nhắn của cậu đã luồn lách chui ra, cậu kéo tay Đạt Sinh tất tả bỏ đi mất.

Đúng lúc này Phó Dật với Hà Tân Bách đi ra ngoài bước sang phía đây, Hà Tân Bách hỏi: "Hai người sao đấy?"

Phó Dật đáp: "Trông cái mặt ngươi khó ở chưa kìa, hai người cãi nhau à?"

Lá phong đỏ rực như lửa lại rụng loạt soạt loạt soạt thêm mấy chiếc. Nghiêm Nhận cúi đầu nhấc chân hất chỗ lá rụng vào bùn, thấp giọng nói: "Không sao. Tóm lại sau này ta không lo chuyện bao đồng nữa, tự cậu ta ì như bùn rữa, chả liên quan gì đến ta."

Phó Dật với Hà Tân Bách đưa mắt nhìn nhau.

Tông Vân đã dọn xong đồ đạc của Nghiêm Nhận, Nghiêm Nhận vừa đi vừa lầm bầm: "Ta đúng là bị ma nhập mà, quen thân gì đâu, không dưng chạy ra kêu ca bất công thay người ta, người ta còn chả buồn ghi nhận."

Hà Tân Bách thắc mắc, bước lên theo nói: "Vừa nãy ngươi tranh luận văn chương với tam điện hạ đỉnh ghê cơ, tan học xong mặt tam điện hạ vẫn đen kịt vào ấy."

Nghiêm Nhận chẳng hề để ý: "Ta bịa bừa thế thôi, nghĩ kĩ lại vẫn còn nhiều sơ hở lắm, may là thái sư chưa đào sâu chỉ ra lỗi sai của ta."

Bỗng có tiếng gọi "Thế tử" yêu kiều vang từ đằng xa, Hà Tân Bách ngoái đầu trông thử, Lục Tường đang chạy chậm chậm đuổi theo sau, hình như là muốn nói chuyện với Nghiêm Nhận.

"Ế, Tử Khanh, bát công chúa gọi ngươi kìa."

"Nghe thấy đâu, đói chết mất thôi, đi ăn đi."

"..."

 

 

————

🔸 Chú thích:

Một bài khác được nhắc tới là Kiển Thúc khóc can binh: Thời Tiên Tần, năm 627 TCN, Mục công nước Tần dấy binh đánh nước Trịnh, dự định trong ứng ngoài hợp với nội gián cài cắm bên đó để đoạt đô thành nước Trịnh.

Kiển Thúc là lão thần nước Tần, ông cho rằng hai nước cách nhau xa xôi, tập hợp lực lượng hành quân đường dài như vậy thì chắc chắn nước Trịnh cũng đã sẵn sàng nghênh chiến. Dựa vào kinh nghiệm phong phú nhiều năm, ông phân tích toàn diện chi li các hiểm nguy tiềm tàng, phủ định triệt để quyết định ngu xuẩn ngược đời là "Gom binh đi đánh xa" song Mục công không nghe.

Trước khi xuất chinh, Kiển Thúc khóc can tiễn quân Tần; cuối cùng Mục công bại trận tại núi Hào. Tham khảo Baike Baidu.